ODŻYWIANIE W NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY
Choroby tarczycy stanową istotny problem zdrowotny XXI wieku. To 1 z 10 chorób przewlekłych, które najczęściej występują wśród kobiet. W praktyce klinicznej najczęściej spotykanym zaburzeniem tego narządu jest niedoczynność tarczycy, w tym również niedoczynność tarczycy ze współwystępującą chorobą Hashimoto. Niedoczynność tarczycy - to niedobór hormonów tarczycy (T3, T4), który prowadzi do zwolnienia procesów metabolicznych w organizmie człowieka. Dlatego też chora tarczyca oznacza chorobę całego organizmu. Choroby tarczycy rozwijają się w wyniku nieprawidłowego funkcjonowania przysadki, zaburzeń odpowiedzi immunologicznej organizmu czy mutacji somatycznych. Mogą być konsekwencją dużych niedoborów jodu lub nadmiernego jego spożycia a także wynikiem przebytych zakażeń wirusowych czy stosowanych terapii. Podstawę leczenia chorób tarczycy stanowi farmakoterapia. Dowody naukowe potwierdzają również korzystny wpływ prawidłowego odżywiania zarówno na przebieg, jak i skuteczność terapii.
W niedoczynności tarczycy redukcja masy ciała jest utrudniona, ale nie jest niemożliwa.
Dieta powinna być ułożona indywidualnie, urozmaicona oraz odpowiednio zbilansowana. Należy dostosować ją do wcześniejszych zwyczajów i nawyków żywieniowych pacjenta i opierać się na korygowaniu popełnianych przez niego błędów, stopniowej eliminacji nieprawidłowych nawyków i zwyczajów żywieniowych na rzecz wprowadzania zasad prawidłowego żywienia. Modyfikacje jadłospisu pozwalają na obniżenie ryzyka rozwoju chorób dietozależnych, które wynikają z zaburzeń funkcjonowania tarczycy, zmniejszają stanu zapalny, zwiększają natomiast efektywność stosowanej farmakoterapii a także korzystnie oddziałują na samopoczucie pacjenta. Szczególną uwagę należy jednak zwrócić na unikanie diet restrykcyjnych, które prowadzą do zmniejszenia aktywności tarczycy.
Najczęstsze niedobory u osób z niedoczynnością tarczycy dotyczą: białka, witamin: A, C, B1, B6, składników mineralnych: fosforu, magnezu, potasu, sodu, chromu. Większość osób z Hashimoto ma niski poziom witaminy B12, ferrytyny, antyoksydantów, selenu, witaminy E i glutationu. Szczególną uwagę należy zwrócić na kilka ważnych składników odżywczych. Pierwszym z nich jest jod, stanowi on niezbędny składnik do produkcji hormonów tarczycy. Może także wpływać na pogłębianie deficytów żelaza, selenu czy retionolu. Kluczowym dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy jest optymalny poziom cynku. Ważną rolę w diecie osób z niedoczynnością tarczycy pełni także błonnik pokarmowy. Odpowiednia jego podaż poprawia motorykę przewodu pokarmowego, zwiększa masę stolca i częstotliwość wypróżnień. Należy natomiast ograniczyć spożycie substancji, które są wolotwórcze, ich znaczne ilości znajdują się w warzywach kapustnych i innych warzywach krzyżowych, roślinach strączkowych, głównie soi, brukwi, rzepie, orzechach ziemnych i gorczycy. Dozwolone jest umiarkowane spożycie tych produktów, ale po uprzednim podaniu ich obróbce termicznej, wyjątek stanowią nasiona soi, które nie powinny być spożywane w ogóle, choć wyniki badań jednoznacznie nie dowodzą niekorzystnego jej oddziaływania na wydzielanie hormonów tarczycy.
Wśród pacjentów z niedoczynnością tarczycy podstawową metodą leczenia jest podawanie odpowiednio dostosowanych dawek lewotyroksyny przez lekarza. Wyniki badania dowodzą, że sposób żywienia (rozkład posiłków oraz skład diety), mogą mieć istotny wpływ na efekty stosowanej terapii. Wykazano, że przyjmowanie leku na godzinę przed śniadaniem, a także spożywanie produktów bogatych w witaminę C pozytywnie wpływają na wchłanianie tyroksyny. Natomiast produkty sojowe, sok grejpfrutowy, kawa jak również błonnik oddziałują negatywnie na jej przyswajanie w organizmie. Podobnie występowanie wśród pacjentów nietolerancji laktozy, celiakii czy zaburzeń żołądkowo-jelitowych prowadzi do ograniczenia wchłaniania leku. Zatem podczas ustalania indywidualnego jadłospisu należy dokonać analizy chorób współistniejących a także przyjmowanych leków. Osoby z chorobami tarczycy bardzo często mają problemy z chorobami autoimmunologicznymi, chorobami układu krążenia, niepłodnością, osteoporozą, niedokrwistością, cukrzycą oraz depresją. Niezbędna jest również ocena występowania nietolerancji laktozy i glutenu, ponieważ spożycie produktów, które zawierają te składniki przy dodatnim wyniku utrudnia przekształcanie hormonów tarczycy a także redukcję masy ciała.